Switch Mode

Hikikomori: Czym jest zjawisko izolacji społecznej w Japonii i na świecie?

Hikikomori: Czym jest zjawisko izolacji społecznej w Japonii i na świecie?

W ostatnich dekadach coraz więcej uwagi poświęca się zjawisku znanemu jako hikikomori – ekstremalnemu wycofaniu społecznemu, podczas którego osoba pozostaje w izolacji domowej przez co najmniej pół roku, unikając niemal wszystkich interakcji społecznych. Chociaż fenomen ten został po raz pierwszy zidentyfikowany i nazwany w Japonii w latach 90. przez Saito Tamakiego, obecnie jest rozpoznawany jako problem globalny, występujący w wielu krajach o zróżnicowanym tle kulturowym.

Definicja i charakterystyka hikikomori

Hikikomori to stan charakteryzujący się całkowitym wycofaniem z życia społecznego. Osoby dotknięte tym zjawiskiem odmawiają opuszczania domu, rezygnują z pracy lub nauki i ograniczają komunikację z innymi ludźmi do minimum. Specjaliści wyróżniają różne stopnie nasilenia tego stanu – od przypadków łagodnych, gdzie osoba wychodzi z domu 2-3 razy w tygodniu na zakupy, po przypadki ciężkie, w których dotknięta osoba praktycznie nie opuszcza swojego pokoju. Stan ten może trwać od roku do nawet ponad dekady.

Rozpowszechnienie oraz wpływ pandemii

Badania przeprowadzone w 2010 roku w Japonii wykazały, że około 1,2% populacji w wieku 20-49 lat doświadczyło hikikomori. Zjawisko to nie ogranicza się jednak tylko do Japonii – przypadki odnotowano między innymi w Indiach, Korei Południowej, Nigerii, Stanach Zjednoczonych, Hiszpanii i Kanadzie. Pandemia COVID-19 znacząco wpłynęła na rozpowszechnienie tego zjawiska, a wprowadzone okresy izolacji społecznej mogły przyczynić się do powstania nowych przypadków lub zaostrzenia już istniejących.

Przyczyny hikikomori oraz zaburzenia współwystępujące

Chociaż dokładne przyczyny hikikomori nie są w pełni poznane, badacze wskazują na rolę traumatycznych wydarzeń jako potencjalnych czynników wyzwalających. Dysfunkcyjne relacje rodzinne oraz presja społeczna również mogą przyczyniać się do rozwoju tego stanu. Warto zauważyć, że hikikomori często współwystępuje z innymi zaburzeniami psychicznymi – według różnych badań dotyczy to od 54% do 98% przypadków. Najczęściej są to zaburzenia ze spektrum autyzmu, zaburzenia nastroju, zaburzenia psychotyczne oraz zaburzenia osobowości.

Bazując na badaniach M. Suwy i K. Suzukiego, pierwotne hikikomori charakteryzuje się kilkoma kluczowymi aspektami psychologicznymi. Osoby dotknięte tym stanem często doświadczają porażek bez podejmowania rzeczywistej próby walki. Ich samoocena i tożsamość są silnie kształtowane przez zewnętrzne oczekiwania, a nie własne pragnienia. Starają się sprostać idealnemu wizerunkowi, który jest im narzucany przez otoczenie. Istotnym czynnikiem jest także nadmierne zaangażowanie rodziców w kształtowanie „idealnej” wersji swojego dziecka. W rezultacie osoby te rozwijają wzorzec zachowań oparty na unikaniu sytuacji, które mogłyby zagrozić ich pozytywnemu wizerunkowi w oczach innych.

Leczenie i wsparcie

Podejście do leczenia hikikomori jest kompleksowe i skupia się głównie na psychoterapii, choć w przypadkach współwystępujących zaburzeń psychicznych stosuje się również farmakoterapię. W Japonii funkcjonuje rozbudowany system wsparcia, obejmujący zarówno ośrodki medyczne, jak i społecznościowe centra wsparcia. Terapia może przybierać formę indywidualną, grupową lub rodzinną, przy czym często stosuje się kilka podejść jednocześnie. Szczególnie istotne jest zaangażowanie rodziny w proces terapeutyczny, nawet jeśli sama osoba dotknięta hikikomori początkowo nie wykazuje chęci uczestnictwa w leczeniu.

Zjawisko hikikomori stanowi poważne wyzwanie dla współczesnych społeczeństw. Wykracza ono daleko poza granice Japonii. Zrozumienie jego przyczyn i mechanizmów oraz rozwój skutecznych metod terapii staje się coraz ważniejszym zadaniem dla specjalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego na całym świecie.

Oto numery telefonów, pod którymi uzyskasz wsparcie:

Centrum Wsparcia (24/7)

  • Numer: 800 70 2222
  • Bezpłatna pomoc dla dzieci, młodzieży i dorosłych w kryzysie
  • Wsparcie dostępne całodobowo, przez cały tydzień (również w święta)
  • Strona internetowa: https://liniawsparcia.pl/

Policyjny Telefon Zaufania

  • Numer: 800 120 226

Ogólnopolski Telefon Zaufania Instytutu Psychologii Zdrowia PTP

  • Numer: 116 123
  • Dostępny od poniedziałku do piątku (14:00-22:00)
  • Połączenia bezpłatne z telefonów stacjonarnych i komórkowych

Telefon Zaufania dla Osób z Uzależnieniami Behawioralnymi

  • Numer: 801 889 880
  • Czynny codziennie (również w weekendy) w godzinach 17:00-22:00
  • Konsultacje prowadzone przez specjalistów Instytutu Psychologii Zdrowia PTP

Pamiętaj – nie jesteś sam(a). Zadzwoń, jeśli potrzebujesz rozmowy lub wsparcia.

Znaczenie kulturowe

Fenomen hikikomori znalazł szczególne miejsce w japońskiej popkulturze, w tym w mediach takich jak manga i anime. Jednym z najbardziej znanych dzieł poruszających ten temat jest „Welcome to the N.H.K.” (NHK ni Youkoso!), które w przejmujący sposób ukazuje samotne życie młodego chłopaka, jednocześnie poruszając głębsze problemy społeczne współczesnej Japonii.

Zjawisko to nabrało nowego wymiaru w erze cyfrowej. Psychologowie zwracają szczególną uwagę na złożoną relację między izolacją społeczną a internetem i mediami społecznościowymi. Z jednej strony, technologie cyfrowe mogą pogłębiać problem izolacji – choć osoby dotknięte tym problemem często korzystają z internetu, ich interakcje online niekoniecznie przekładają się na zdolność budowania głębszych więzi emocjonalnych czy zaufania w świecie rzeczywistym.

Paradoksalnie jednak, ta sama technologia może stanowić most pomocowy. Internet staje się narzędziem umożliwiającym dotarcie do osób cierpiących na hikikomori z ofertą terapeutyczną i wsparciem. Media społecznościowe i platformy internetowe mogą służyć jako pierwszy krok w procesie powrotu do społeczeństwa.

Globalne rozprzestrzenianie się tego zjawiska sugeruje, że nie jest to problem wyłącznie japoński, ale symptomem szerszych zmian zachodzących w sposobie, w jaki współczesne społeczeństwa tworzą i utrzymują więzi międzyludzkie. W erze, gdy fizyczna obecność przestaje być warunkiem koniecznym do komunikacji, powstają nowe wyzwania związane z budowaniem autentycznych relacji międzyludzkich.

Zalecane

Komentarz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *